Ο καταλυτικός ρόλος της EBRD στην ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας, η αξιοποίηση του σχεδίου «Ελλάδα 2.0», ο μετασχηματισμός της ΔΕΗ και η νέα εποχή της βιώσιμης ανάπτυξης

Σύμφωνα και με δημοσκόπηση που δημοσιεύθηκε από το περιοδικό Kiplinger’s Personal Finance σε συνεργασία με την Domini Impact Investments LLC. σχεδόν 8 στους 10 επενδυτές (78%) αναμένουν να προσθέσουν στο χαρτοφυλάκιό τους μια επένδυση με επίκεντρο το ESG μέσα στα επόμενα ένα έως δύο χρόνια. Καθώς διαχειρίζεστε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα ESG της EBRD για χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια, θα λέγατε πως τα κριτήρια ESG συνιστούν «μια γλώσσα» που μαθαίνεται;

Ναι, γενικά αυτό είναι αλήθεια. Εξακολουθούμε να μην μιλάμε την ίδια γλώσσα όταν αναφερόμαστε σε ESG ή ESG επενδύσεις. Δεν υπάρχει ακόμη ένας καθολικά εφαρμοσμένος κοινός ορισμός ή πλαίσιο. Ωστόσο, μπορούμε να πούμε ότι έχουμε προχωρήσει πολύ και βλέπουμε μια ισχυρή τάση προς μεγαλύτερη μετατροπή των υφιστάμενων προτύπων και πλαισίων ESG. Είμαστε σε καλό δρόμο προς αυτή την κοινή γλώσσα! Και επί της ουσίας, το ESG είναι πολύπλοκο: Έχει να κάνει με το περιβάλλον, τη φύση μας, τους ανθρώπους. Απαιτεί ποικιλία τεχνικών δεξιοτήτων, εμπειρία στον τομέα και ποικιλομορφία σκέψης. Στην EBRD, έχουμε 30 χρόνια εμπειρίας στην πλήρη ενσωμάτωση ESG δεικτών κινδύνου στη βιώσιμη ανάπτυξη επιχειρήσεων και προϊόντων

Μια από τις κορυφαίες προτεραιότητες της ERDP στην Ελλάδα είναι τα πράσινα έργα. Δεδομένου και του γεγονότος πως θα αποτελούν την πλειοψηφία των έργων σας ως το 2025, ποιες είναι οι μελλοντικές σας κινήσεις προκειμένου να υποστηρίξετε την Ελλάδα στο συγκεκριμένο τομέα; Καθίσταται εφικτό οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις να ακολουθήσουν τις εξελίξεις, προκειμένου να επιτύχουν πρόσβαση στις χρηματαγορές και την τραπεζική χρηματοδότηση;

Η EBRD έχει δεσμευτεί να ευθυγραμμίσει όλη τη χρηματοδότησή της με τους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή. Στην Ελλάδα εργαζόμαστε σε όλο το φάσμα της οικονομίας. Υποστηρίζουμε μικρομεσαίες επιχειρήσεις με συμβουλευτικές υπηρεσίες, για παράδειγμα σε θέματα βιωσιμότητας και ESG όπως κάναμε με τον Παπουτσάνη και την GEP, και επενδύουμε σε μεγάλες εταιρείες, όπως για παράδειγμα στην ΓΕΚ Τέρνα και στον Μυτιληναίο. Υποστηρίζουμε την πορεία πολλών εταιρειών προς ένα πιο βιώσιμο μέλλον με μηδενική καθαρή κατανάλωση ενέργειας, σε συνεργασία με χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, όχι μόνο μέσω χρηματοδότησης, αλλά και μέσω διαμόρφωσης των περιβαλλοντικών και κοινωνικών πρακτικών και της στρατηγικής τους. Συνεργαζόμαστε επίσης με ρυθμιστικούς φορείς στην Ελλάδα για θέματα που αφορούν τη βιωσιμότητα.

Με μια επένδυση 75 εκατ. ευρώ στην αύξηση μετοχικού κεφαλαίου της ΔΕΗ κατά 1,35 δισ. Ευρώ, η EBRD υποστηρίζει τον μετασχηματισμό της. Κατά πόσο πιστεύετε πως τα νέα κεφάλαια θα επιτρέψουν στη ΔΕΗ να καταστεί μια περιβαλλοντικά, οικονομικά βιώσιμη και ψηφιοποιημένη εταιρεία κοινής ωφέλειας;

Η EBRD υποστηρίζει τη ΔΕΗ στη φιλόδοξη στρατηγική της για την αειφορία, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την απαλλαγή από το διοξείδιο του άνθρακα. Η χρηματοδότηση της EBRD θα χρησιμοποιηθεί αποκλειστικά για επενδύσεις σε έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Επιπρόσθετα, η EBRD υποστήριξε την έκδοση ομολόγων με ρήτρα αειφορίας από τη ΔΕΗ. Αυτού του είδους τα ομόλογα σχετίζονται με τις συνολικές δεσμεύσεις περί βιωσιμότητας μιας εταιρείας. Σύμφωνα με τις αρχές του ICMA, τα ομόλογα που συνδέονται με την αειφορία δίνουν κίνητρα στον εκδότη να επιτύχει ουσιαστικούς, ποσοτικούς, προκαθορισμένους, φιλόδοξους, τακτικά παρακολουθούμενους και εξωτερικά επαληθευμένους στόχους βιωσιμότητας (ESG) βάσει συγκεκριμένων δεικτών και στόχων. Το ομόλογο θα υποστηρίξει την υιοθέτηση της στρατηγικής βιωσιμότητας της ΔΕΗ, η οποία συμβάλλει σημαντικά στους εθνικούς κλιματικούς στόχους της Ελλάδας σύμφωνα με τους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού. Στο πλαίσιο αυτής της στρατηγικής, η ΔΕΗ στοχεύει να κλείσει τις λειτουργικές της λιγνιτικές μονάδες έως το 2023 και να επεκταθεί σημαντικά στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας με στόχο την προσθήκη 1,3 GW νέας ισχύος έως το 2023.

Έχετε υπογράψει σύμβαση με το Ταμείο Ανάκαμψης για το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας “Ελλάδα 2.0. Εκτιμάτε πως το Ταμείο Ανάκαμψης θα αποδειχθεί ορόσημο για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας και πόσο πιστεύετε πως η χώρα μας είναι έτοιμη να ανταποκριθεί στο αυστηρό του χρονοδιάγραμμα;

Το Ταμείο Ανάκαμψης είναι πράγματι ένα σημαντικό ορόσημο και είμαστε στην ευχάριστη θέση να το υποστηρίζουμε. Η EBRD και οι ελληνικές αρχές υπέγραψαν την επιχειρησιακή συμφωνία στις 29 Νοεμβρίου 2021.Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι αυτή η συνεργασία προορίζεται τόσο να δώσει μια μεσοπρόθεσμη ώθηση στην ελληνική (και ευρωπαϊκή) οικονομία όσο και να τη μεταμορφώσει πιο μακροπρόθεσμα, χρηματοδοτώντας τη μετάβαση στην πράσινη ενέργεια, τη ψηφιακή μετάβαση, καθώς και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Αυτό συνάδει πλήρως με τους δικούς μας στρατηγικούς στόχους και καθιστά μια σημαντική ευκαιρία για την Ελλάδα. Οι επενδύσεις αυτές θα δώσουν τη δυνατότητα στη χώρα να μετατοπίσει το αναπτυξιακό της μοντέλο από την κατανάλωση στην παραγωγικότητα, υποστηρίζοντας την καινοτομία προϊόντων και υπηρεσιών καθώς και οικονομίες κλίμακας, προκειμένου να αυξηθεί το μέσο μέγεθος των ελληνικών επιχειρήσεων. Για παράδειγμα, η ψηφιοποίηση και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, που αποτελούν σημαντικούς τομείς για την ΕΕ και στους οποίους η Ελλάδα έχει σημαντικά συγκριτικά πλεονεκτήματα, αποτελούν δύο τομείς εστίασης και για εμάς. Ομοίως, οι στοχευμένες επενδύσεις στην αναβάθμιση δεξιοτήτων και στην Έρευνα και Ανάπτυξη θα πρέπει να θεωρούνται ως προτεραιότητα.

Τουλάχιστον το 38,5% των κεφαλαίων στο πλαίσιο αυτής της στήριξης μας θα πρέπει να είναι σε πράσινες επενδύσεις και τουλάχιστον το 21% σε επενδύσεις που στοχεύουν στον ψηφιακό μετασχηματισμό.

Συμφωνούμε ότι πρόκειται για ένα πολύ φιλόδοξο χρονοδιάγραμμα ανάπτυξης, αλλά είμαστε βέβαιοι ότι η Ελλάδα είναι έτοιμη να το τηρήσει. Δεδομένων των τεράστιων προκλήσεων που αντιμετωπίζει η γενιά μας, όπως η ανάκαμψη από την πανδημία και η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, δεν φαίνεται να υπάρχει εναλλακτική λύση παρά μόνο μια βιώσιμη, χωρίς κοινωνικούς αποκλεισμούς πορεία ανάπτυξης.

Θα λέγατε πως υπάρχει μια στροφή στην αντίληψη της διεθνούς επενδυτικής κοινότητας για την Ελλάδα και αν ναι ποιες δράσεις θα εδραιώσουν αλλά και θα αυξήσουν την εμπιστοσύνη τους στη χώρα μας;

Οι αντιλήψεις της διεθνούς επενδυτικής κοινότητας για την Ελλάδα βελτιώνονται σταθερά, επηρεαζόμενες (μεταξύ άλλων) από τη σταθερή πρόοδο ως προς την ολοκλήρωση της ενισχυμένης εποπτείας του μεταπρογραμματικού πλαισίου το 2022, την πρόοδο που έχει επιτευχθεί σε βασικούς τομείς μεταρρυθμίσεων όπως η πράσινη οικονομία, η ψηφιακή μετάβαση, η μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, η δημόσια διοίκηση, αλλά και τις προοπτικές σημαντικών επενδύσεων τα επόμενα χρόνια στο πλαίσιο του προγράμματος οικονομικής ανάκαμψης της ΕΕ («Ελλάδα 2.0»). Οι επενδυτές απαιτούν όλο και περισσότερο την τήρηση ισχυρών περιβαλλοντικών και κοινωνικών πλαισίων και στόχων κατά τη λήψη επενδυτικών αποφάσεων. Τα ελληνικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και πολλές εταιρείες έχουν προχωρήσει σημαντικά τα τελευταία χρόνια στη διαχείριση κινδύνων σχετικών με ESG και έχουν δεσμευτεί να πάρουν πρωτοβουλίες και να επανασχεδιάσουν τις παραγωγικές τους διαδικασίες σύμφωνα με μοντέλα κυκλικής οικονομίας. Συνοδευόμενο από ρυθμιστικές εξελίξεις όπως το εθνικό σχέδιο για την ενέργεια και το κλίμα, όλο αυτό θα προσελκύσει νέους επενδυτές.

Για το 2022, η EBRD προβλέπει ότι το ελληνικό ΑΕΠ θα αυξηθεί 3,9%. Δεδομένης της πανδημίας του κορονοϊού, ποιοι είναι η καθοριστικοί κίνδυνοι που θα μπορούσαν να ανατρέψουν την ευοίωνη αυτή εκτίμηση;

Η ελληνική οικονομία ανακάμπτει δυναμικά μετά από μια βαθιά ύφεση το 2020. Οι επενδύσεις έχουν ανακάμψει και αναμένεται ισχυρή ανάπτυξη βραχυπρόθεσμα, στο 3,9% το 2022. Το Ταμείο Ανάκαμψης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τα σχετικά προγράμματα αναμένεται να συμβάλουν σημαντικά σε αυτή την ανάπτυξη. Ωστόσο, η αβεβαιότητα γύρω από τις προβλέψεις είναι ιδιαίτερα υψηλή επί του παρόντος και παραμένουν σημαντικοί κίνδυνοι για την ελληνική οικονομία, που συνδέονται κυρίως με την πορεία της πανδημίας, την πιθανότητα εμφάνισης νέων μεταλλάξεων και τον πιθανό αντίκτυπο του ιού στον τουρισμό και σε άλλες υπηρεσίες. Τα ισχυρά πλαίσια ESG συμβάλλουν επίσης στον μετριασμό τέτοιων βασικών κινδύνων. Για παράδειγμα, εταιρείες με ισχυρά εργασιακά πλαίσια και πρωτόκολλα υγείας και ασφάλειας, βιώσιμες αλυσίδες εφοδιασμού ή επιχειρηματικά μοντέλα αποδοτικά ως προς τους πόρους θα είναι καλύτερα προετοιμασμένα να συνεχίσουν υπό τέτοιες πιθανές αντίξοες συνθήκες. Κι αυτό είναι κάτι που οι επενδυτές αναγνωρίζουν. Η καλή διαχείριση κινδύνων σχετικών με το περιβάλλον, την κοινωνία και την διακυβέρνηση μεταφράζεται άμεσα σε μείωση των οικονομικών κινδύνων και αύξηση της ανθεκτικότητας μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα.