Οι επιστήμονες σε κάθε ευκαιρία μιλούν για κλεψύδρα που αδειάζει αναφερόμενοι στον διαθέσιμο χρόνο που έχουν οι κυβερνήσεις να δράσουν ώστε να συγκρατηθεί η άνοδος της της παγκόσμιας θερμοκρασίας στους 1,5°C ως το τέλος του αιώνα. Τα πρόσφατα αποτελέσματα της COP 26 δεν καθησύχασαν τις έντονες ανησυχίες, ωστόσο άφησαν ανοιχτή την προοπτική επίτευξης του στόχου.

Όπως ανέφερε η έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Αλλαγή του Κλίματος (IPCC) που δόθηκε στη δημοσιότητα τον Αύγουστο του 2021, η ανθρώπινη δραστηριότητα είναι η αιτία των γρήγορων αλλαγών στο κλίμα, συμπεριλαμβανομένης της αύξησης της στάθμης της θάλασσας, της τήξης των πολικών πάγων και των παγετώνων, των καυσώνων, των πλημμυρών και της ξηρασίας. Κατά τους επιστήμονες του ΟΗΕ, μόνο οι γρήγορες και δραστικές μειώσεις των αερίων του θερμοκηπίου την τρέχουσα δεκαετία μπορούν να αποτρέψουν την αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη τις επόμενες δύο δεκαετίες.

Για να αποτραπεί, ωστόσο, το κακό σενάριο θα πρέπει να υπάρξει συντονισμένη δράση κυβερνήσεων, επιχειρήσεων και πολιτών ώστε να μειωθεί το ανθρακικό αποτύπωμα το οποίο υπολογίζει το σύνολο των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που προκαλούνται άμεσα ή έμμεσα από ένα άτομο, οργανισμό, εκδήλωση ή προϊόν.

Ευρωπαϊκή Ένωση και Ελλάδα
Η ΕΕ έχει στόχο τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030. Η Ευρώπη επιδιώκει επίσης να καταστεί η πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρος έως το 2050. Αυτό σημαίνει μείωση των εκπομπών όσο το δυνατόν περισσότερο και αύξηση των απορροφήσεων αερίων του θερμοκηπίου από την ατμόσφαιρα ώστε να φτάσει σε «μηδενικές καθαρές εκπομπές».

Ο στόχος αυτός αποτελεί μέρος της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Μιας φιλόδοξης δέσμης μέτρων για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου μέχρι ένα ουδέτερο ισοζύγιο, διασφαλίζοντας παράλληλα μια δίκαιη, υγιή και ευημερούσα κοινωνία για τις μελλοντικές γενιές.

Η χώρα μας, από την πλευρά της, έχει προσαρμόσει την πολιτική της στους νέους φιλόδοξους στόχους που έχουν τεθεί από την ΕΕ. Ο νέος κλιματικός νόμος που θα ισχύει στο εξής ορίζει, όπως έχει δηλώσει ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστας Σκρέκας, «το θεσμικό πλαίσιο της χώρας μας για τη σταδιακή μείωση των ανθρωπογενών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, με σκοπό την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας ως το 2050».

Το νέο νομοθετικό πλαίσιο περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, εθνικούς ποσοτικούς στόχους και επιμερισμό τους στους επτά κυριότερους παραγωγικούς τομείς που έχουν το υψηλότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα, με γενικές κατευθύνσεις αλλά και συγκεκριμένα μέτρα για την επίτευξη των κλιματικών στόχων της χώρας.

Ορίζονται εθνικοί ποσοτικοί στόχοι για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 55% το 2030 σε σχέση με το 1990, κατά 80% σο 2040, με απώτερο στόχο την κλιματική ουδετερότητα το 2050.

Επιχειρηματικότητα και κλιματική αλλαγή
Στη διάσκεψη της Γλασκόβης, περίπου 500 παγκόσμιες εταιρείες χρηματοοικονομικών υπηρεσιών που αντιπροσωπεύουν κεφάλαια 130 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, το 40% του παγκόσμιου κεφαλαίου, δεσμεύθηκαν να εναρμονιστούν με τους στόχους της Συμφωνίας του Παρισίου για το κλίμα, μεταξύ τους και τον περιορισμό της ανόδου της θερμοκρασίας στους 1,5 βαθμούς Κελσίου.
Οι επιχειρήσεις, πάντως, συναντούν δυσκολίες στη μέτρηση του ανθρακικού αποτυπώματος. Η μέτρηση είναι το πιο σημαντικό εμπόδιο καθώς μόνο το 9% των εταιρειών είναι σε θέση να ποσοτικοποιήσουν πλήρως τις συνολικές εκπομπές τους. Αυτά είναι μερικά από τα ευρήματα μιας έρευνας που κυκλοφόρησε τον Οκτώβριο του 2021 από την Boston Consulting Group (BCG) και την BCG GAMMA με τίτλο «Χρησιμοποιήστε την τεχνητή νοημοσύνη για τη μέτρηση των εκπομπών—ενδελεχώς, με ακρίβεια και συχνά».

Η έρευνα διαπίστωσε ότι οι εταιρείες αποτυγχάνουν να μετρήσουν τις εκπομπές τους. Το 81% των ερωτηθέντων παραλείπουν ορισμένες από τις εσωτερικές τους εκπομπές στις αναφορές τους, όσες σχετίζονται με τις δραστηριότητες της ίδιας της εταιρείας, και το 66% των ερωτηθέντων δεν αναφέρουν καμία από τις εξωτερικές εκπομπές τους, όσες σχετίζονται με την αλυσίδα αξίας της εταιρείας. Οι ερωτηθέντες υπολογίζουν επίσης ένα μέσο ποσοστό σφάλματος από 30% έως 40% στις μετρήσεις των εκπομπών τους, ενώ το 53% των ερωτηθέντων λένε ότι δυσκολεύονται να λάβουν και να παρακολουθήσουν αποφάσεις λόγω σπάνιων μετρήσεων. Το 86% των ερωτηθέντων εξακολουθούν να καταγράφουν και να αναφέρουν τις εκπομπές τους με μη αυτόματο τρόπο χρησιμοποιώντας υπολογιστικά φύλλα και μόνο το 22% των ερωτηθέντων έχει αυτοματοποιημένες διαδικασίες.

Το 87% των ερωτηθέντων στην έρευνα θέλει να αυξήσει το εύρος των αναφορών του, ενώ το 66% ελπίζει να ενημερώνει τις αναφορές εκπομπών του ετησίως ή ακόμα και πιο συχνά. Ωστόσο, για να το κάνουν αποτελεσματικά, θα χρειαστούν νέα εργαλεία βασισμένα στην τεχνητή νοημοσύνη.

Τι συμβαίνει όμως στη χώρα μας σε ό,τι αφορά τη μέτρηση του ανθρακικού αποτυπώματος; Το μετρούν οι επιχειρήσεις κι αν ναι με ποιον τρόπο; Έχουν βελτιωθεί οι επιδόσεις τους τα τελευταία χρόνια και ποιος είναι ο στόχος της επόμενης τριετίας;

Το 2021 ήταν χρονιά ορόσημο
Όπως λέει στο ESG+ o Σωτήρης Πάστρας Corporate Social Responsibility Manager της APIVITA το 2021 αποτέλεσε μία χρονιά ορόσημο, καθώς για πρώτη φορά στην ιστορία της εταιρείας προχωρήσαν στην πλήρη μέτρηση του ανθρακικού μας αποτυπώματος. «Σε συνεργασία με την Eco Act, προχωρήσαμε στον υπολογισμό των συνολικών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα ως αποτέλεσμα του συνόλου των επιχειρηματικών μας λειτουργιών. Ενώ στα Scopes 1&2 απαντούσαμε στο πλαίσιο της Έκθεσης Βιώσιμης Ανάπτυξης (εξωτερικά διασφαλισμένη από την E&Y) για πρώτη φορά κληθήκαμε να ανταποκριθούμε στα ζητούμενα του Scope 3. Ολοκληρώσαμε τη διαδικασία τον Ιανουάριο του 2022 αποτελώντας μία από τις ελάχιστες μη-εισηγμένες ελληνικές εταιρείες οι οποίες αφιερώνουν πόρους για τον υπολογισμό του ανθρακικού τους αποτυπώματος. Πιο συγκεκριμένα οι εκπομπές CO2 ανά Scope είναι: Scope 1- 497.83, Scope 2 – 54.48, Scope 3 -10,170.91» σημεώνει.

Οι επιδόσεις μας έχουν βελτιωθεί σημαντικά
Έως το 2019 η ΔΕΗ μετρούσε το ανθρακικό της αποτύπωμα κυρίως μέσα από το ΣΕΔΕ (Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών). Από το 2020 η ΔΕΗ υπολογίζει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου με βάσει το διεθνώς αναγνωρισμένο πρότυπο Greenhouse Gas Protocol (GHGl) μας λέει ο Αχιλλέας Ιωακειμίδης Διευθυντής Βιώσιμης Ανάπτυξης της ΔΕΗ. «Για το 2020 δημοσιεύσαμε το σύνολο των Scope 1, Scope 2 αλλά και αρκετές κατηγορίες του Scope 3 που σχετίζονται με τις δραστηριότητες της ΔΕΗ και των θυγατρικών της (Λιγνιτική Μεγαλόπολης και Λιγνιτική Μελίτης) αλλά και τις εκπομπές Scope 1 και 2 για τον ΔΕΔΔΗΕ, ενώ μέσα στο 2022 θα δημοσιεύσουμε εκπομπές και για τις περισσότερες κατηγορίες του Scope 3 στο πλαίσιο και της ευθυγράμμισής μας και με το TCFD.

Για τη ΔΕΗ, οι επιδόσεις της τα τελευταία χρόνια έχουν βελτιωθεί σημαντικά, αφού οι εκπομπές CO2 από την καύση καυσίμων για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας που αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος του Scope 1, έχουν μειωθεί κατά 51% την τελευταία τριετία, ενώ η μείωση από το 2005 με 52,58 Mt στο 2020 με 15,53 Μt, ξεπερνάει το 70%!» τονίζει.

«Με βάση και τους στόχους που έχει ανακοινώσει η Εταιρεία, στο πλαίσιο και της ρήτρας αειφορίας των ομολόγων που έχουμε εκδώσει το 2021 στην πρώτη έκδοση ομολογιών, αναμένεται να έχουμε μείωση των άμεσων εκπομπών CO2 κατά 40% μέχρι το Δεκέμβριο του 2022 (με έτος αναφοράς το 2019) ενώ με βάση τη δεύτερη έκδοση ομολογιών βιωσιμότητας, δεσμευθήκαμε για μείωση κατά 57% μέχρι το Δεκέμβριο του 2023. Θα μειώσουμε δηλαδή τις εκπομπές μας CO2 από τους 23.1 εκ. τόνους το 2019 σε 5 εκ. τόνους το 2024, ενώ παράλληλα θα αυξάνουμε την εγκατεστημένη ισχύ μας από ΑΠΕ από τα 3,4 GW που έχουμε σήμερα στα 7,2 GW το 2024 και στα 9,5 GW το 2026, περιλαμβανομένων και των μεγάλων μας υδροηλεκτρικών μονάδων.
Παράλληλα ένας πολύ σημαντικός δείκτης που μετράει η ΔΕΗ, είναι o μέσος συντελεστής εκπομπής CO2 ανά παραγόμενη μεγαβατώρα. Αυτός ο συντελεστής για όλες τις θερμικές και υδροηλεκτρικές Μονάδες μας μειώθηκε κατά 20% το 2020 σε σχέση με το 2019 ενώ συνολικά έχουμε επιτύχει μείωση του συντελεστή κατά 43,1% σε σχέση με το 1990 (από 1,3 σε 0,74 t CO2/MWhnet). Με την προγραμματισμένη απόσυρση λιγνιτικών μονάδων και τη λειτουργία περισσότερων ΑΠΕ, ο μέσος συντελεστής για όλο το μίγμα παραγωγής αναμένεται να μειωθεί περαιτέρω» τονίζει.

Παρακολουθούμε και επαληθεύουμε σε ετήσια βάση τις άμεσες εκπομπές CO2
Από την πλευρά του ο Όμιλος ΗΡΑΚΛΗΣ μέσω της συμμετοχής του στο Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών της ΕΕ (ΣΕΔΕ-ETS) παρακολουθεί και επαληθεύει σε ετήσια βάση τις άμεσες εκπομπές CO2 των εργοστασίων τσιμέντου μέσω επιθεώρησης από διαπιστευμένο φορέα μας λέει ο Χαράλαμπος Κουρής Γενικός Διευθυντής Βιώσιμης Ανάπτυξης του ομίλου. «Επίσης, μέσω ετήσιων επιθεωρήσεων του Συστήματος Ενεργειακής διαχείρισης ISO 50001:2018 επαληθεύονται και οι έμμεσες εκπομπές CO2 αυτών.

Για την παρακολούθηση της επίδοσής μας έχουν οριστεί κατάλληλοι δείκτες απόδοσης (KPIs) τόσο για τις άμεσες όσο και τις έμμεσες εκπομπές CO2 ως ακολούθως:

  • Εκπομπές Scope 1 (άμεσες εκπομπές από την διαδικασία παραγωγής τσιμέντου)
  • Εκπομπές Scope 2 (έμμεσες εκπομπές από την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας από τη διαδικασία παραγωγής τσιμέντου)

Η ετήσια επίδοσή μας επικοινωνείτε αφενός στις ετήσιες αναφορές της HOLCIM (μητρική εταιρεία) αφετέρου στις ετήσιες εκθέσεις αειφορίας του ομίλου ΗΡΑΚΛΗΣ.
Επιπλέον, το ανθρακικό αποτύπωμα του Ομίλου μας αποτυπώνεται και ελέγχεται στα προϊόντα που παράγει δηλ. τσιμέντο, σκυρόδεμα και άλλα βιομηχανικά ορυκτά (ελαφρόπετρα) μέσω των αντίστοιχων Περιβαλλοντικών Δηλώσεων (EPDs)» τονίζει.

Προσήλωση στη βιώσιμη ανάπτυξη
H MYTILINEOS, όπως τονίζουν από τον όμιλο, έχει θέσει πολύ φιλόδοξους στόχους μείωσης των εκπομπών CO2 έως το 2030 και net-zero (πλήρης απανθρακοποίηση) έως το 2050. «Μάλιστα, έχει εξειδικεύσει αυτούς τους στόχους και σε κάθε Τομέα Δραστηριότητάς της, αποδεικνύοντας την προσήλωσή της στη βιώσιμη ανάπτυξη. Πρωτοπορώντας για ακόμα μία φορά στην Ελλάδα, αλλά και στην Ευρώπη, η Εταιρεία θα δημοσιοποιήσει φέτος την πρόοδο των πρωτοβουλιών αυτών στον Ετήσιο Απολογισμό 2021, αλλά και πιο αναλυτικά στην Έκθεση Βιώσιμης Ανάπτυξης 2021 κι εφεξής αυτός θα είναι τρόπος που δημοσιεύει τα αποτελέσματά της που θα περιλαμβάνουν εφεξής χρηματοοικονομικά και μη χρηματοοικονομικά δεδομένα. Αν και το 2020 ήταν μία χρονιά με πολλές προκλήσεις, το σύνολο των άμεσων και έμμεσων εκπομπών της Εταιρείας μειώθηκε κατά σχεδόν 4%, σε σχέση με το 2019. Η συνολική αυτή μείωση προκύπτει από την επιμέρους βελτίωση των έμμεσων εκπομπών Scope 2 κατά 14%, λόγω της εξελισσόμενης αλλαγής του ενεργειακού μείγματος στην Ελλάδα κατά το 2020, μέσω της σταδιακής απολιγνιτοποήσης και χρήσης περισσότερης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές» όπως αναφέρουν.