Καθώς όλο και περισσότεροι οργανισμοί ενστερνίζονται την ανάγκη της βιώσιμης ανάπτυξης, υιοθετώντας καλές πρακτικές αλλά και εθνικές, κοινοτικές κατευθυντήριες γραμμές ευθυγραμμισμένες με τους δείκτες ESG, στο επίκεντρο τίθεται η έννοια της βιώσιμης κινητικότητας (Sustainable Mobility)
Ηβιώσιμη κινητικότητα αφορά τη μετακίνηση σε αστικό και περιαστικό περιβάλλον ανθρώπων, οχημάτων, αγαθών με όρους βιωσιμότητας και με φόντο το περιβαλλοντικό, το κοινωνικό και οικονομικό αντίκτυπο. Ειδικότερα, σε όρους περιβαλλοντικής βιωσιμότητας, επί τάπητος τίθεται η πρόκληση ρύπανσης από τις μεταφορικές δραστηριότητες και η χρήση ανανεώσιμων και μη φυσικών πηγών σε ρυθμούς βιώσιμους. Σε επίπεδο κοινωνικής βιωσιμότητας, κρίσιμο ζητούμενο αποτελεί η κοινωνική δικαιοσύνη, δηλαδή το δικαίωμα στην κινητικότητα των ανθρώπων. Το ερώτημα που τίθεται στη δεδομένη περίσταση είναι το εξής: Απολαμβάνουν όλα τα κοινωνικά στρώματα τις ίδιες ωφέλειες της κινητικότητας ισομερώς; Παράλληλα, στο πλαίσιο της οικονομικής βιωσιμότητας, εξετάζονται, μεταξύ άλλων, ζητήματα όπως η φορολόγηση, οι επιδοτήσεις, οι οικονομικές αναλύσεις και τα business plans για επενδυτικά projects που προκρίνουν εν τέλει τη Βιώσιμη Κινητικότητα.
Ολιστική Προσέγγιση
Πιο αναλυτικά, η ΕΕ έχει δεσμευτεί να καταστεί κλιματικά ουδέτερη έως το 2050. Υπό αυτό το πρίσμα, ο τομέας των μεταφορών πρέπει να μετασχηματιστεί, πράγμα που συνεπάγεται μείωση κατά 90% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, με παράλληλη εξασφάλιση οικονομικά προσιτών λύσεων για τους πολίτες. Η δέσμη μέτρων «Fit for 55» είναι το σχέδιο της ΕΕ για την επίτευξη των κλιματικών στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και περιλαμβάνει δέσμη προτάσεων για την αναθεώρηση της νομοθεσίας της ΕΕ, μεταξύ άλλων και στον τομέα των μεταφορών.
Από την άλλη πλευρά, συνιστά αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι η πανδημία COVID-19 είχε σοβαρές επιπτώσεις στις μεταφορές και τη συνδεσιμότητα στην ΕΕ οι οποίες, με τη σειρά τους, επηρέασαν το σύνολο της οικονομίας της ΕΕ. Σε αυτό το πλαίσιο, σύμφωνα με ειδικούς του κλάδου, οι βιώσιμες μεταφορές προσφέρουν μια ευκαιρία ανάκαμψης και ανάπτυξης της οικονομίας. Επιγραμματικά, οι πρωτοβουλίες σε εθνικό και πανευρωπαϊκό επίπεδο έχουν ως κύριο άξονα δράσεων τις οδικές μεταφορές, τους σιδηρόδρομους, τις αεροπορικές και θαλάσσιες μεταφορές, τη χρηματοδότηση και τις υποδομές.
«Κλειδί» τα Σχέδια Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας (ΣΒΑΚ)
Πρόκειται για το σύγχρονο εργαλείο στρατηγικού σχεδιασμού για τη βιώσιμη κινητικότητα στις πόλεις. Το ΣΒΑΚ σχεδιάζεται και καταρτίζεται με ορίζοντα δεκαετίας στο πλαίσιο σχεδιασμού και ανάπτυξης της βιωσιμότητας του αστικού χώρου, με κριτήρια κοινωνικά, οικονομικά και περιβαλλοντικά και καλύπτει όλους τους τρόπους και τα μέσα μεταφοράς στην περιοχή παρέμβασης, ώστε η κινητικότητα των πολιτών και οι αστικές μεταφορές να καθίστανται λειτουργικές και βιώσιμες για το σύνολο των χρηστών. Οι δράσεις αφορούσαν το πολεοδομικό επίπεδο (π.χ. πολιτικές χρήσεων γης, συνδυασμένου πολεοδομικού και κυκλοφοριακού σχεδιασμού), το κυκλοφοριακό επίπεδο (π.χ. πολιτικές ήπιας κυκλοφορίας, ενίσχυσης ποδηλάτου- περπατήματος, προώθηση βιώσιμης δημόσιας συγκοινωνίας) και το περιβαλλοντικό (π.χ. πολιτικές βελτίωσης του μικροκλίματος των οδών, μείω- ση φαινομένου αστικής θερμικής νησίδας, πράσινα οχήματα).
Με στόχο την κατάρτιση ενός ΣΒΑΚ εξετάζονται θέματα σχετικά με δημόσιες μεταφορές, μη μηχανοκίνητα μέσα (πεζή μετακίνηση, ποδήλατο), συνδυασμένες μεταφορές, οδική ασφάλεια, διαχείριση κυκλοφορίας και στάθμευσης, αστική εφοδιαστική αλυσίδα, διαχείριση κινητικότητας και ευφυή συστήματα μεταφορών, κίνητρα και αντικίνητρα για τους πολίτες, πρόσβαση στις θαλάσσιες και εναέριες μεταφορές, προώθηση της ηλεκτροκίνησης, βιοκλιματικό σχεδιασμό του δημόσιου χώρου κ.α, Σε αυτό το πλαίσιο, πόλεις και Δήμοι στην Ελλάδα καλούνται να καταρτίσουν και να παρουσιάσουν τα δικά τους Σχέδια Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας εντός του 2022.
Η βιώσιμη κινητικότητα ως μια συλλογική προτεραιότητα
Καθίσταται σαφές πως στον δρόμο για μια Βιώσιμη Κινητικότητα συμμέτοχοι είναι όλοι: κράτη, πόλεις, πολίτες, επιχειρήσεις και άλλες οντότητες. Υπό αυτό το πρίσμα, η βιώσιμη κινητικότητα συνιστά προτεραιότητα για μια εταιρεία, της οποίας το δημιούργημα αποτέλεσε έργο πνοής στη σύγχρονη ιστορία των υποδομών και μεταφορών: ο λόγος για τη Γέφυρα Ρίου – Αντιρρίου «Χαρίλαος Τρικούπης», η οποία αδιάλειπτα προάγει πρακτικές που έχουν ως στόχο την υιοθέτηση «οικο-ασφαλών» επιλογών στην καθημερινότητα οδηγών και πολιτών.
«Ήδη από το 2019 η εταιρεία έκανε άνοιγμα στην ηλεκτροκίνηση αποκτώντας το πρώτο ηλεκτρικό όχημα του στόλου της και τοποθετώντας φορτιστές αυτοκινήτων στα δύο πάρκινγκ του σταθμού διοδίων του Αντιρρίου».
Όπως σχολιάζει ο κ. Γιάννης Φρέρης, Διευθυντής Εταιρικής Επικοινωνίας & Αειφόρου Ανάπτυξης της ΓΕΦΥΡΑ Α.Ε, «ήδη από το 2019 η εταιρεία έκανε άνοιγμα στην ηλεκτροκίνηση αποκτώντας το πρώτο ηλεκτρικό όχημα του στόλου της και τοποθετώντας φορτιστές αυτοκινήτων στα δύο πάρκινγκ του σταθμού διοδίων του Αντιρρίου, εξυπηρετώντας και τις δύο κατευθύνσεις κυκλοφορίας».
«Η υπεύθυνη, βιώσιμη, «θετική» κινητικότητα έχει πλέον γίνει «σημαία» του Ομίλου VINCI, κυρίου μετόχου της εταιρείας μας. Αποτελεί έτσι τη φυσική συνέχεια της παλαιάς δέσμευσής μας έναντι του «πολίτη-πελάτη» χρήστη της Γέφυρας για προαγωγή της οικολογικής οδήγησης συμβατικών οχημάτων μέχρι την επικράτηση των ηλεκτροκίνητων», σημειώνει.
Μια άλλη εταιρεία που αναγνωρίζει πράγματι έμπρακτα την ανάγκη της βιώσιμης κινητικότητας είναι η Citizen που πρωτοπορεί στο τομέα της στάθμευσης (οργανωμένο parking), διευρύνοντας συνεχώς την παρουσία της στην Αττική και την υπόλοιπη Ελλάδα.
«H Cityzen γνωρίζοντας πως η βιώσιμη κινητικότητα αποτελεί μονόδρομο για την βελτίωση των περιβαλλοντικών συνθηκών διαβίωσης εντός των μεγάλων αστικών κέντρων, διευρύνει συνεχώς τις υπηρεσίες της».
Όπως σχολιάζει η κα Κωνσταντίνα Σπυράκη, Marketing & App Product Manager: «H Cityzen γνωρίζοντας πως η βιώσιμη κινητικότητα αποτελεί μονόδρομο για την βελτίωση των περιβαλλοντικών συνθηκών διαβίωσης εντός των μεγάλων αστικών κέντρων, διευρύνει συνεχώς τις υπηρεσίες της καλύπτοντας τις ανάγκες των οδηγών με λύσεις που προάγουν τη βιώσιμη αστική κινητικότητα. Τα parking του δικτύου της Cityzen αποτελούν σταθμούς πράσινων διαδρομών, όπου οι οδηγοί εκτός από θέσεις στάθμευσης θα βρουν υπηρεσίες όπως: φόρτιση ηλεκτρικών οχημάτων, ειδικές θέσεις parking ποδηλάτων, ανακύκλωση μικρών ηλεκτρικών συσκευών».
Παράλληλα, όπως εξηγεί η κα Σπυράκη, «η Cityzen αποτελεί συνεργάτη του THE GREENCITY, του προγράμματος ανταμοιβής ανακύκλωσης της περιφέρειας Αττικής, στηρίζοντας τη μετάβαση της χώρας στην κυκλική οικονομία με προσφορές σε parking και υπηρεσίες πλυντηρίου αυτοκινήτων για όσους ανακυκλώνουν.
Μια ακόμη συνεργασία, στα πλαίσια της βιώσιμης κινητικότητας, που αξίζει να αναφερθεί είναι με την ΚΙΝΕΟ, την εταιρεία ενοικίασης ηλεκτρικών ποδηλάτων με το μήνα. Η Cityzen παρέχει στους κατόχους των ηλεκτρικών ποδηλάτων ειδικές θέσεις στάθμευσης στο σταθμό του δικτύου που τους εξυπηρετεί.
H λύση της βιώσιμης κινητικότητας βρίσκεται στη Cityzen δείχνοντας στην πράξη τι θα πει πλεονέκτημα για τον καθένα να κινείται στο δίκτυό της».
Ηλεκτροκίνηση: Νέος κύκλος επιδοτήσεων και ισχυρά κίνητρα
Πέραν των παραπάνω σημαντικών πρωτοβουλιών, υψηλά στην ατζέντα του δημοσίου λόγου παραμένουν οι δράσεις γύρω από την Ηλεκτροκίνηση, ένα βασικό σκέλος στη συνολική «εξίσωση» της Βιώσιμης Κινητικότητας. Μάλιστα, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας διεξάγει ένα νέο κύκλο του πετυχημένου προγράμματος «Κινούμαι Ηλεκτρικά»: πρόκειται για ένα πρόγραμμα με προϋπολογισμό 50 εκατ. € για το 2022, που περιλαμβάνει αυξημένες επιδοτήσεις για την αγορά ηλεκτρικών αυτοκινήτων και δικύκλων ενώ προβλέπει τη θέσπιση κοινωνικών κριτηρίων για ΑμεΑ, τρίτεκνους και -για πρώτη φορά- νέους έως 29 ετών. Ειδική μέριμνα θα ληφθεί και για τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε νησιά.
Μερικά από τα επιμέρους σημεία:
- Για τα φυσικά πρόσωπα, το ποσοστό επιδότησης για την αγορά ηλεκτρικού αυτοκινήτου αυξάνεται από 20% σε 30% και το μέγιστο ποσό σε 8.000€ από 6.000€ που ίσχυε στον προηγούμενο κύκλο.
- Η απόσυρση του παλιού οχήματος επιβραβεύεται με 1.000€, ενώ η αγορά του έξυπνου οικιακού φορτιστή με 500€.
- Εταιρείες ταχυμεταφορών, διανομών και τουριστικές εταιρείες θα μπορούν να επιδοτηθούν πλέον και για την αγορά ηλεκτρικών ποδηλάτων.
- Ενισχύονται επίσης οι εταιρείες αντιπροσώπων, εμπόρων και εισαγωγέων αυτοκινήτων για την αγορά ηλεκτρικών αυτοκινήτων επίδειξης (test drive) με ποσοστό επιδότησης 30% και μέγιστο ποσό τις 8.000 € ανά αυτοκίνητο.
- Σε σχέση με τον πρώτο κύκλο του προγράμματος, δεν θα υπάρχει πλέον η υποχρέωση εξαγοράς του οχήματος στη λήξη της περιόδου χρονομίσθωσης. Με τον τρόπο αυτόν διευκολύνεται η αντικατάσταση των παλαιών ρυπογόνων εταιρικών στόλων.
Σύμφωνα με τα στοιχεία, ο πρώτος κύκλος του προγράμματος συνέβαλε καθοριστικά στην αύξηση των ηλεκτροκίνητων οχημάτων και στην υπερκάλυψη του στόχου, κατά 183,6%, που προέβλεπε το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) για το 2021. Ταξινομήθηκαν 6.967 ηλεκτρικά οχήματα, έναντι στόχου 3.750.
Σύμφωνα με την ηγεσία του ΥΠΕΝ, τα χρηματοδοτικά εργαλεία και τα φορολογικά κίνητρα αποτελούν μέρος ενός συνολικού στρατηγικού σχεδιασμού που θα αποτυπώνεται στον Κλιματικό Νόμο, στην αξιοποίηση πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης για την ενίσχυση της εγκατάστασης δημόσια προσβάσιμων υποδομών φόρτισης, στη μετάβαση των νησιών μας στην κλιματική ουδετερότητα και τελικά σε βιώσιμες και φιλικές προς τον πολίτη πράσινες μεταφορές.