Τα ομόλογα με εγγύηση βιωσιμότητας αποδεικνύονται το κλειδί εισόδου σε πόρους χρηματοδότησης μέχρι πρότινος δυσπρόσιτους και το Ελληνικό Δημόσιο, αποφασισμένο να ακολουθήσει τη νέα παγκόσμια τάση, βρίσκεται μια ανάσα πριν από την έκδοση του πρώτου βιώσιμου ομολόγου του
Ένα νέο είδος ομολόγων φαίνεται πως εισβάλει δυναμικά στην αγορά, φιλοδοξώντας να την κατακτήσει: Tα ομόλογα με εγγύηση βιωσιμότητας συνιστούν χρεόγραφα σταθερής απόδοσης που εκδίδονται από εταιρείες, οργανισμούς, χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και κυβερνήσεις και προορίζονται αποκλειστικά για τη χρηματοδότηση ή αναχρηματοδότηση έργων συνδεδεμένων με περιβαλλοντικά ή κοινωνικά οφέλη ή έναν συνδυασμό αυτών. Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στη Moody’s, «η πλήρης έκδοση ομολόγων με εγγύηση βιωσιμότητας αναμένεται να ξεπεράσει το 1 τρισ δολάρια σε ετήσια έκδοση για το 2021».
Οι κύριες κατηγορίες
α) Πράσινα ομόλογα
To πρώτο πράσινο ομόλογο, που εκδόθηκε από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων το 2007, έγινε δεκτό με μια σχετική δυσπιστία από τον επιχειρηματικό κόσμο. Ωστόσο, η εκθετική αύξηση της έκδοσής του ισοδυναμεί με την καλύτερη απόδειξη πως το αρχικό αίσθημα δυσπιστίας ανήκει στο παρελθόν.
Μάλιστα, σύμφωνα με την εκτίμηση της Climate Bonds Initiative, η έκδοση πράσινων ομολόγων θα φτάσει στο υψηλό επίπεδο ρεκόρ των 500 δισεκατομμυρίων δολαρίων φέτος, από 297 δις δολάρια που καταγράφηκαν πέρυσι.
Τα πράσινα ομόλογα προορίζονται για τη χρηματοδότηση ή την αναχρηματοδότηση έργων με σαφή περιβαλλοντικά οφέλη όπως η περιβαλλοντικά βιώσιμη γεωργία, ο μετριασμός της κλιματικής αλλαγής, η ανανεώσιμη ενέργεια και η βιώσιμη διαχείριση των υδάτων.
Οι εταιρείες Daimler και Volkswagen συνιστούν χαρακτηριστικά παραδείγματα δύο μεγάλων εκδόσεων πράσινων ομολόγων το 2020, καθώς για την υποστήριξη της μετάβασής τους στα ηλεκτρικά οχήματα διατέθηκαν 1 δις ευρώ και 2 δις ευρώ αντίστοιχα.
β) Κοινωνικά ομόλογα
Τα κοινωνικά ομόλογα αφορούν τις δράσεις που προάγουν την ευημερία της κοινωνίας ή ενός συγκεκριμένου πληθυσμού. Η πανδημία διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην αύξηση του ενδιαφέροντος για τα κοινωνικά ομόλογα, αφού ο όγκος αυτών που εκδόθηκαν το 2020 αυξήθηκε σχεδόν δέκα φορές από τον όγκο του 2019 και η αυξητική τάση αναμένεται να συνεχιστεί.
Τα κοινωνικά ομόλογα χρηματοδοτούν έργα όπως η πρόσβαση στην υγεία και στην εκπαίδευση, η δημιουργία προσιτής βασικής υποδομής, π.χ. καθαρό πόσιμο νερό, αποχέτευση και η παροχή επαρκούς τροφής.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της δράσης του συγκεκριμένου είδους ομολόγου είναι η ρωσική Sovcombank, που εξέδωσε ένα ομόλογο για τη χρηματοδότηση δανείων μηδενικής δόσης προκειμένου να επιτρέψει σε άτομα χαμηλού εισοδήματος να αγοράζουν προϊόντα με πίστωση.
γ) Ομόλογα βιωσιμότητα
Ένα ομόλογο βιωσιμότητας χρηματοδοτεί έργα που στοχεύουν στην επίτευξη περιβαλλοντικών και κοινωνικών οφελών.
Ευκαιρίες και προκλήσεις για εκδότες και αγοραστές
Αγοραστές ομολόγων με εγγύηση βιωσιμότητας είναι κυρίως θεσμικοί επενδυτές, όπως τα συνταξιοδοτικά ταμεία, οι ασφαλιστικοί οργανισμοί και οι διαχειριστές κεφαλαίων, των οποίων οι επενδυτικές επιλογές καθοδηγούνται από την περιβαλλοντική και κοινωνική ευθύνη.
Αξίζει να σημειωθεί πως και οι προσδοκίες των ενδιαφερόμενων μερών των εταιρειών (πελάτες, εργαζόμενοι, προμηθευτές, κ.ά.) για υπεύθυνες εταιρικές πρακτικές ακολουθούν μια συνεχή αυξητική πορεία. Εξάλλου, οι εκδότες ομόλογων βιωσιμότητας διαπιστώνουν πως αποκτούν πρόσβαση σε πόρους και εργαλεία χρηματοδότησης που ενδέχεται να θεωρούνταν «όνειρα θερινής νυκτός» υπό άλλες συνθήκες.
Ωστόσο, ο εκδότης πρέπει να επιλέξει με προσοχή τον κατάλληλο συνεργάτη που θα τον υποστηρίξει στη συμμόρφωση με τις οδηγίες και τα πρότυπα που αφορούν την έκδοση ενός ομολόγου με εγγύηση βιωσιμότητας. Αξίζει να σημειωθεί πως η συμμόρφωση στις οδηγίες και στα πρότυπα έκδοσης χρειάζεται να διατηρηθεί καθ’ όλη τη διάρκεια ζωής του ομολόγου ή να διασφαλιστεί, από ανεξάρτητο φορέα, ότι το ομόλογο τηρεί τα επιλεγμένα κριτήρια, τόσο κατά την έκδοση όσο και στη συνέχεια».
Η Ελλάδα μια ανάσα πριν από την έκδοση του πρώτου βιώσιμου ομολόγου
Το Υπουργείο Οικονομικών της Ελλάδας επιθυμεί να εντάξει τη χώρα σε αυτή τη νέα τάση, που απολαμβάνει της θερμής υποδοχής των επενδυτών διεθνώς.
Συγκεκριμένα, ο Υπουργός Οικονομικών κ. Χρήστος Σταϊκούρας, σε τοποθέτησή του στην κλειστή συνάντηση της Συμμαχίας Υπουργών Οικονομικών για Κλιματικές Δράσεις που έλαβε χώρα στο πλαίσιο της διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή COP26 στη Γλασκόβη, επιβεβαίωσε τον σχεδιασμό του Υπουργείου Οικονομικών για την έκδοση του πρώτου «πράσινου» ομολόγου του Ελληνικού Δημοσίου το δεύτερο εξάμηνο του 2022. Οι επενδύσεις πιθανόν να αφορούν δημόσια έργα υποδομών τα οποία πληρούν τα κριτήρια της βιώσιμης επένδυσης ή δραστηριότητας,.
Οι επενδύσεις πιθανόν να αφορούν δημόσια έργα υποδομών τα οποία πληρούν τα κριτήρια της βιώσιμης επένδυσης ή δραστηριότητας, όπως η ανακύκλωση, οι μεταποιητικές επιχειρήσεις (για παράδειγμα εκείνες που ασχολούνται με τα μηχανήματα ανακύκλωσης), η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, η ανάπτυξη της ηλεκτροκίνησης ή και η επέκτασή της σε εμπορικά τρένα, η υδρογονοκίνηση κ.α.
Η MYTILINEOS δίνει ηχηρό παρόν στο μέλλον της βιώσιμης ανάπτυξης
Η εταιρεία MYTILINEOS τοποθετήθηκε με δήλωση στο ESG+ σχετικά με τα ομόλογα βιωσιμότητας: «Η MYTILINEOS προχώρησε τον Απρίλιο του 2021 στην έκδοση ενός «πράσινου» ομόλογου ύψους €500 εκατομμυρίων. Ο ‘πράσινος’ αυτός προσανατολισμός διέπει το σύνολο της πολυσχιδούς της δραστηριότητας: ΑΠΕ – υποδομές βιώσιμης ανάπτυξης – ανακυκλούμενο αλουμίνιο. Η αναγνώριση της στρατηγικής αυτής στόχευσης της MYTILINEOS έφερε και την επιτυχή ολοκλήρωση του πρώτου «πράσινου» ομολόγου της με υπερκάλυψη σχεδόν 4 φορές σε λιγότερο από 24 ώρες και ένα ανταγωνιστικό κουπόνι 2,25% ανάμεσα σε αντίστοιχες εταιρείες με διεθνές προφίλ».
«Δεν είναι τυχαίο που η επενδυτική εταιρεία EDISON έδωσε νέα τιμή-στόχο για τη μετοχή της MYTILINEOS στα 24 ευρώ, βασιζόμενη σε μεγάλο βαθμό στην ενεργειακή μετάβαση της εταιρείας (πράσινη ενέργεια, κυκλική οικονομία και αειφορία), χαρακτηρίζοντας σημαντική για την κερδοφορία και τις εξαιρετικές επιδόσεις της Εταιρείας σε ότι αφορά στα κριτήρια ESG» σημειώνεται χαρακτηριστικά.
Στη συνέχεια, διευκρινίστηκε πως «H MΥΤΙLINEOS ήταν η πρώτη εταιρεία στην Ελλάδα και από τις πρώτες στην Ευρώπη που όχι μόνο δήλωσε ηχηρό παρόν στο μέλλον της βιώσιμης ανάπτυξης, αλλά δεσμεύτηκε με συγκεκριμένους και φιλόδοξους στόχους: μείωση των συνολικών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα από τις δραστηριότητες της κατά τουλάχιστον 30% έως το 2030 σε σύγκριση με το 2019 και η επίτευξη ουδέτερου αποτυπώματος άνθρακα έως το 2050. Παράλληλα πήρε την πρωτοβουλία να διοργανώσει το 1ο Διαδικτυακό Συνέδριο που υλοποίησε με αποκλειστικό θέμα “NetZeroAction. From challenge to opportunity for accelerated & sustainable value creation”, εστιάζοντας σε ζητήματα που επικεντρώνονται στους δείκτες ESG για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη».

Η σημασία των ομολόγων ESG στην αγορά αναμένεται να αυξηθεί ουσιαστικά
Για τον Βασίλη Τσάιτα Head of Investor Relations στην ΕΛΠΕ: «Τα ομόλογα ESG είναι εδώ για να μείνουν και σταδιακά η σημασία τους στις αγορές αναμένεται να αυξηθεί ουσιαστικά». Κατά συνέπεια, η δυνατότητα των εκδοτών να προσελκύσουν ένα ευρύτερο επενδυτικό ακροατήριο είναι σημαντική ευκαιρία, ανεξαρτήτως κλάδου δραστηριότητας. Σε κάθε περίπτωση, είναι σημαντικό να υπάρχει το κατάλληλο πλαίσιο ώστε η έκδοση να ευθυγραμμίζεται με τη στρατηγική της εταιρείας και να εξυπηρετεί καλύτερα τους σκοπούς της, καθιστώντας έτσι πιο στοχευμένο το μήνυμα προς την επενδυτική κοινότητα».
Όπως επισήμανε «στην ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ, τα θέματα ESG ήταν πάντα σημαντικό στοιχείο της στρατηγικής μας και μετά την πρόσφατη επικαιροποίηση τους, γίνονται πλέον ο κεντρικός πυλώνας του οράματος, της στρατηγικής, καθώς και της κατανομής κεφαλαίων, θέτοντας ταυτόχρονα ένα πλαίσιο με ξεκάθαρους στόχους. Είμαστε ο μεγαλύτερος ανεξάρτητος εκδότης ευρωομολόγων στη χώρα μας, με διαχρονική παρουσία στις διεθνείς κεφαλαιαγορές, συνεπώς τα θέματα ESG θα έχουν κυρίαρχη σημασία στις επόμενες εκδόσεις μας».

Η βιώσιμη χρηματοοικονομική μπορεί να αναδειχθεί σε ισχυρό εργαλείο περιφερειακής ανάπτυξής
O Κωστής Μουσουρούλης επισήμανε στο ESG+ ότι «τα συγκεντρωμένα κεφάλαια επενδύονται αποκλειστικά σε βιώσιμα έργα ή συνδέονται με δείκτες βιωσιμότητας, όπως οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Οι εκδότες, αντίθετα από τα κοινά εταιρικά ομόλογα, δεσμεύονται να τοποθετούν κεφάλαια σε βιώσιμες επενδύσεις, μέσω ενός προγράμματος δράσης πιστοποιημένου από εξειδικευμένο οργανισμό, ο οποίος διασφαλίζει τους επενδυτές εκδίδοντας τη λεγόμενη “second opinion”».
«Μια νέα κατηγορία είναι τα Social Bonds, για επενδύσεις σε έργα σημαντικής κοινωνικής διάστασης ή τα ESG Bonds, για επενδύσεις σε μείγμα έργων περιβαλλοντικού και κοινωνικού χαρακτήρα. Πρόκειται για ένα καινοτόμο οικοσύστημα χρηματοοικονομικής, οργανωμένο με κοινά πρότυπα διαχείρισης και διακυβέρνησης» συμπλήρωσε ο κύριος Μουσουρούλης.
Στη συνέχεια, σημείωσε: «Η Ελληνική ναυτιλία είναι ένας προνομιακός τομέας άντλησης κεφαλαίων, χάρη στο μέγεθος και στις δεσμεύσεις της ως προς την επίτευξη μηδενικών εκπομπών άνθρακα, όπως και η μετάβαση των λιγνιτικών περιοχών στην κλιματική ουδετερότητα, αξιοποιώντας τις ευκαιρίες που παρέχει ο σχεδιασμός μας αλλά και οι πλείστες εγγυήσεις του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης».
Ο κύριος Μουσουρούλης τόνισε πως «έχοντας υπόψη τη διεθνή εμπειρία συμμετοχής των ΟΤΑ, η βιώσιμη χρηματοοικονομική μπορεί να αναδειχθεί σε ισχυρό εργαλείο περιφερειακής ανάπτυξής, εφόσον αντιμετωπισθεί το πάγιο πρόβλημα έλλειψης ώριμων έργων και αδυναμίας συνάθροισης έργων μικρής κλίμακας.

Ραγδαία αύξηση του ενδιαφέροντος για χρηματοδότηση επενδύσεων που αφορούν το ESG
Ο Κωνσταντίνος Ντούνας δήλωσε στο ESG+: «Σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, το επενδυτικό πλαίσιο λειτουργίας των “ESG, Sustainable, Green investments” υπόκειται, από τον Μάρτιο 2021, στον κανονισμό SFDR, ο οποίος κατηγοριοποιεί τα επενδυτικά προϊόντα με βάση την αξιολόγησή τους σε επιμέρους δείκτες ESG-Sustainability».
Επιπλέον, υπογράμμισε: «Οι ομολογιακές εκδόσεις που στοχεύουν στη χρηματοδότηση έργων ενεργειακής μετάβασης, έχοντας μετρήσιμους στόχους μείωσης των εκπομπών ρύπων, εν γένει κατηγοριοποιούνται ως Green ή SLB (sustainability-linked bond. Οι εκδότες υποχρεούνται να καταρτίσουν ένα green bond framework, το οποίο πρέπει να επικυρωθεί από έναν εξωτερικό ανεξάρτητο ελεγκτή. Οι εκδόσεις SLB συνοδεύονται από συγκεκριμένους δείκτες-στόχους (Sustainability Targets/ESG KPIs)».
Όπως επισήμανε: «Η Εθνική Τράπεζα από το 2020 έχει αναπτύξει και εφαρμόζει σχετικό Πλαίσιο Έκδοσης Πράσινων Ομολόγων, βάσει των αρχών της International Capital Market Association (ICMA). Στο πλαίσιο αυτό ολοκλήρωσε με επιτυχία την τοποθέτηση του πρώτου, Πράσινου Ομολόγου Υψηλής Εξασφάλισης στην ελληνική αγορά (από το 2015), ύψους €500 εκατ. Η συναλλαγή προσέλκυσε το ενδιαφέρον μεγάλου μέρους του επενδυτικού κοινού, συγκεντρώνοντας κεφάλαια ύψους περίπου €1,2 δισ. με τη συμμετοχή 80, στην πλειοψηφία τους ξένων, θεσμικών επενδυτών και αποτελεί έμπρακτη επιβεβαίωση της εμπιστοσύνης στην Εθνική Τράπεζα και στις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας».

Πρόταση κανονισμού της ΕΕ για ένα Πρότυπο Πράσινων Ομολόγων
O Christian Kettel Thomsen, VP της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, υπογράμμισε στο ESG+: «Η Ευρωπαϊκή Ένωση αναπτύσσει επί του παρόντος τη λεγόμενη «Ταξονομία της ΕΕ». Έχει επίσης προωθήσει μια πρόταση κανονισμού για ένα «Πρότυπο Πράσινων Ομολόγων της ΕΕ».
Όπως τόνισε «η πρόταση της ΕΕ βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στις κατευθυντήριες γραμμές της Διεθνούς Ένωσης Κεφαλαιαγοράς, οι οποίες έχουν αναπτυχθεί από κοινού από εκδότες, επενδυτές και μεσάζοντες intermediaries για να καθορίσουν τα βασικά χαρακτηριστικά αυτού του τύπου ομολόγων: διαφανείς κατηγορίες και κριτήρια για τη βιώσιμη χρήση των εσόδων, τακτική κατανομή και αναφορά επιπτώσεων και εξωτερική αναθεώρηση».
« Η EIB σκοπεύει να ευθυγραμμίσει τη μεθοδολογία παρακολούθησης της πράσινης χρηματοδότησης με το πλαίσιο που έχει θεσπίσει ο Κανονισμός Ταξινόμησης της ΕΕ και, ως εκ τούτου, να ευθυγραμμίσει σταδιακά και προοδευτικά τα ομόλογά της για την ευαισθητοποίηση για το κλίμα και την αειφορία με το επικείμενο Πρότυπο Πράσινων Ομολόγων της ΕΕ, δηλαδή την ιδέα ότι
οι χρηματοδοτούμενες δραστηριότητες: συμβάλουν ουσιαστικά σε έναν κοινό στόχο βιωσιμότητας, δεν προκαλούν σημαντική βλάβη σε άλλους τομείς βιωσιμότητας· και συμμορφώνονται με ορισμένες ελάχιστες κοινωνικές διασφαλίσεις» συμπλήρωσε.