Η Ελλάδα, αξιοποιώντας τη στρατηγική γεωγραφική της θέση σε συνδυασμό με τις αυξημένες επενδύσεις που έχουν γίνει για την αναβάθμιση των υποδομών μεταφορών και logistics, έχει καταφέρει τα τελευταία χρόνια να βελτιώσει τη θέση της ως διεθνής κόμβος logistics
ΗΕλλάδα, αξιοποιώντας τη στρατηγική γεωγραφική της θέση σε συνδυασμό με τις αυξημένες επενδύσεις που έχουν γίνει για την αναβάθμιση των υποδομών μεταφορών και logistics, έχει καταφέρει τα τελευταία χρόνια να βελτιώσει τη θέση της ως διεθνής κόμβος logistics.
Η πρόοδος αυτή ωστόσο οφείλεται, κυρίως, σε εξελίξεις στους κλάδους της ναυτιλίας και της ναυτιλιακής εφοδιαστικής αλυσίδας, καθώς και στις οδικές υποδομές.
Όπως αναφέρει τελευταία έρευνα της ΕΥ με τίτλο, «Greece: International Freight Center», θα απαιτηθεί εντατικότερη προσπάθεια σε ό,τι αφορά τις σιδηροδρομικές και αεροπορικές εμπορευματικές μεταφορές, τις υποδομές logistics της ενδοχώρας, την αγορά παροχής υπηρεσιών logistics προς τρίτους (3PL), τις τελωνειακές υπηρεσίες και, κυρίως, τη διασύνδεση αυτών των διακριτών στοιχείων του ελληνικού κλάδου μεταφορών και logistics.
Στα σημαντικά σημεία της έρευνας που σκιαγραφούν το μέλλον και τις προοπτικές του κλάδου εντοπίζονται κρίσιμα στοιχεία όπως:
Το γεγονός ότι ελληνικός εμπορικός στόλος είναι ο μεγαλύτερος στον κόσμο, αντιπροσωπεύοντας το 15,6% του παγκόσμιου στόλου, ενώ τα ελληνικών συμφερόντων πλοία μεταφέρουν το 21% του παγκόσμιου θαλάσσιου εμπορίου, ενώ το λιμάνι του Πειραιά ήταν το πρώτο εμπορικό λιμάνι στη Μεσόγειο και το τέταρτο μεγαλύτερο λιμάνι στην Ευρώπη, με βάση τον αριθμό διακινηθέντων εμπορευματοκιβωτίων, για δύο συνεχόμενα έτη (2019 & 2020).
Την ίδια ώρα, η Θεσσαλονίκη είναι ένας σημαντικός κόμβος του Διευρωπαϊκού Δικτύου Μεταφορών.
Παράλληλα, το Θριάσιο Εμπορευματικό Κέντρο πρωτοστατεί μιας σειράς σημαντικών έργων logistics στη χώρα.
Επιπλέον, το αισθητά βελτιωμένο νομικό και κανονιστικό πλαίσιο για τα logistics απέφερε καρπούς για την ώρα, απαιτούνται ωστόσο και άλλα βήματα για να φτάσει η Ελλάδα τον ανταγωνισμό.
Σημεία άξια αναφοράς είναι επίσης η ανάπτυξη των αεροπορικών μεταφορών εμπορευμάτων στα ελληνικά αεροδρόμια κατά τα τελευταία χρόνια, η κατασκευή του νέου αεροδρομίου στο Καστέλι της Κρήτης, καθώς και η αναβάθμιση των 14 παραχωρηθέντων περιφερειακών αεροδρομίων.
Στο ίδιο πνεύμα κινείται και η πρόσφατη προσέγγιση της διαΝΕΟσις που αναδεικνύει, μεταξύ άλλων, τη σημασία των logistics στην επανεκκίνηση της ελληνικής οικονομίας (post COVID εποχή).
Διαβλέπει επίσης ευκαιρίες μέσω της δημιουργίας μονάδων μεταποίησης/ προστιθέμενης αξίας στα transit φορτία ενώ μιλά για περαιτέρω ανάπτυξη του ηλεκτρονικού εμπορίου λόγω COVID-19.
Στο εν λόγω κείμενο της διαΝΕΟσις προκρίνονται λύσεις με στόχο την ενίσχυση της εφοδιαστικής αλυσίδας όπως:
Δημιουργία διοικητικού κυβερνητικού κόμβου, Θεσμική οργάνωση της εφοδιαστικής αλυσίδας στη δημόσια διοίκηση, Απλοποίηση και εκσυγχρονισμός διαδικασιών αδειoδότησης εταιρειών Logistics, Χωροταξικός σχεδιασμός που να επιτρέπει την ανάπτυξη παραγωγικών εγκαταστάσεων, Δημιουργία Επιχειρηματικών Πάρκων Εξυγίανσης, Διευκόλυνση διαδικασιών διαχείρισης διερχόμενων φορτίων, Προώθηση & εξωστρέφεια των ελληνικών Logistics, Δημιουργία προώθησης ελληνικών Logistics, Ψηφιοποίηση της εφοδιαστικής αλυσίδας, Προώθηση των green & city Logistics, Εκπαίδευση, σύνδεση με την αγορά, έρευνα και τεχνολογία, Δημιουργία Παρατηρητηρίου Logistics κ.α.
Τούτων λεχθέντων – και με σημαντική παράμετρο ότι το αποτύπωμα του κλάδου στο εγχώριο ΑΕΠ εκτιμάται στο 9,5% περίπου – η υιοθέτηση πολιτικών που προκρίνουν τη βιώσιμη ανάπτυξη δεν πρέπει να είναι απλά μια γενικότερη συζήτηση ή τάση, αλλά μια επιτακτική ανάγκη.
Στο ESG+ μίλησαν άνθρωποι με γνώση του αντικειμένου γύρω από ζητήματα όπως: τις πρωτοβουλίες που απαιτούνται ώστε ο κλάδος να ικανοποιήσει τους δείκτες ESG, τα κίνητρα που απαιτούνται από μεριάς Πολιτείας αλλά και τις καινοτομίες και τα εμπόδια που εντοπίζονται στο πλαίσιο ενός «πράσινου» και βιώσιμου μετασχηματισμού στις Μεταφορές και τα Logistics.
Ποιοι είναι οι στόχοι ώστε ο κλάδος να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις των δεικτών ESG προς όφελος περιβάλλοντος, κοινωνίας και ορθής διακυβέρνησης;
Υπάρχουν πολλά στοιχεία τα οποία δεν απεικονίζονται στους ισολογισμούς των εταιρειών που όμως προσδίδουν τεράστια αξία σε αυτές. Οι διαδικασίες, οι πρακτικές και οι επιχειρηματικές αποφάσεις, έχουν άμεσο αντίκτυπο –θετικό ή αρνητικό– τόσο στο περιβάλλον όσο και στην κοινωνία.
Όταν λοιπόν οι περισσότεροι σκέφτονται κτίρια βιομηχανικής εφοδιαστικής, παράγοντες όπως η ενεργειακή απόδοση, η τεχνολογία και η καινοτομία στον άνθρακα συνήθως δεν έρχονται πρώτα στο μυαλό.
Το ίδιο υφίσταται και στον χώρο των μεταφορών. Λέξεις όπως πράσινες μεταφορές, μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος, συνδυασμένες μεταφορές, στην συντριπτική πλειοψηφία των εμπλεκομένων, είτε τους είναι παντελώς άγνωστες είτε θεωρούν ότι δεν τους αφορούν άμεσα.
Ωστόσο τα τελευταία χρόνια –από το σύμφωνο του Παρισιού για το κλίμα– κάποιες επιχειρήσεις έχουν αρχίσει να σκέφτονται πιο ολιστικά.
Υπάρχουν καινοτομίες που συντελούν σε μια βιώσιμη ανάπτυξη στον κλάδο ή συγκεκριμένα προβλήματα που αποτελούν εμπόδιο στην επίτευξη των στόχων;
Υπάρχουν δείκτες ESG που επηρεάζουν τις παγκόσμιες επενδύσεις στα logistics και τις μεταφορές όπως:
- Το μεταβαλλόμενο περιβάλλον και κλίμα
Σύμφωνα με πανευρωπαϊκή έρευνα του 2019, περίπου το 71% των ερωτηθέντων λέει ότι εισάγουν πρωτοβουλίες ESG για να αντισταθμίσουν τυχόν αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις από τις επιχειρηματικές δραστηριότητές τους. Αυτά περιλαμβάνουν φωτισμό LED (29,1%), εναλλακτική ενέργεια όπως ηλιακοί συλλέκτες (22,3%) και η χρήση ηλεκτρικών οχημάτων (6,8%).
Η διαχείριση των λειτουργικών δαπανών, συμπεριλαμβανομένων των λογαριασμών ενέργειας, είναι ένας βασικός τρόπος διατήρησης της ανταγωνιστικότητας. Ως εκ τούτου, η δυνατότητα εγγύησης χαμηλού κόστους, τοπικά παραγόμενης ενέργειας είναι ένας τρόπος για να γίνει αυτό. Ταυτόχρονα, η δημιουργία επιπλέον χωρητικότητας και υποδομής για να ληφθεί υπόψη η εξελισσόμενη τεχνολογία, όπως η ηλεκτρική φόρτιση και τα αυτόνομα οχήματα, συμβάλλει στη μελλοντική προστασία της ικανότητας προσαρμογής ενός κτιρίου τα επόμενα χρόνια.
Στον κλάδο των μεταφορών σύμφωνα με έρευνα της ACEA, η Ελλάδα διαθέτει τον παλαιότερο στόλο οχημάτων στην Ευρώπη με μ.ο ηλικίας τα 21,4 χρόνια ενώ στην υπόλοιπη Ευρώπη ο μ.ο. ανέρχεται στα 13,9 έτη. Η στροφή στην ανανέωση του στόλου των οχημάτων σε επένδυση φορτηγών με χαμηλότερους ρύπους ή σε εναλλακτικά καύσιμα ( το diesel στην Ευρώπη λαμβάνει το 97,8 /100 ) είναι πλέον μονόδρομος. - Αλλαγή δημογραφικών στοιχείων
Mέχρι το 2050, σχεδόν 7 στους 10 ανθρώπους, το 68% του συνολικού πληθυσμού, θα κατοικεί σε αστικά κέντρα -από 55% σήμερα- σύμφωνα με μελέτη του ΟΗΕ του 2018. Είναι προφανές ότι στο άμεσο μέλλον οι πόλεις θα γίνονται ολοένα και μεγαλύτερες. Αυτό συνεπάγεται αναδιοργάνωση των Logistics σε πιο ευέλικτες και πιο πράσινες μεταφορές εντός του αστικού ιστού ώστε να ελαχιστοποιούνται οι ρύποι και να υπάρχει υψηλό επίπεδο εξυπηρέτησης. - Ταχέως αυξανόμενη τεχνολογία, συνδεσιμότητα και υποδομή – Αύξηση της διακυβέρνησης, της δέσμευσης και των εκκλήσεων για διαφάνεια γύρω από τις επενδύσεις.
Μόλις το 10% των ερωτηθέντων επενδύει επί του παρόντος στη ρομποτική, αλλά το 56% σχεδιάζει να το κάνει στο μέλλον. Πάνω από το 60% προετοιμάζονται για τις επιπτώσεις των αυτόνομων φορτηγών στο σχεδιασμό και τη θέση των εγκαταστάσεων logistics. Η έρευνα δείχνει επίσης ότι ενώ το 25% έχει επενδύσει στον αυτοματισμό αποθήκης, ένα επιπλέον 43% σκοπεύει να επενδύσει στο μέλλον.
Οι τεχνολογικές εξελίξεις θα έχουν αναμφίβολα αντίκτυπο στα περίπου 11 εκατομμύρια άτομα που εργάζονται στον τομέα της εφοδιαστικής και των μεταφορών της Ευρώπης ειδικά αυτούς που κατέχουν ρόλους χαμηλότερης ειδίκευσης.
Η δημιουργία εξειδικευμένων, καλύτερα αμειβόμενων θέσεων εργασίας στον τομέα, είναι κάτι που πρέπει να επικροτήσουμε και αποτελεί μια πρόκληση που οφείλουν να αντιληφθούν τώρα οι φορείς logistics, αν όχι και οι κυβερνήσεις.
Υπάρχουν αιτήματα προς την Πολιτεία για συγκεκριμένα κίνητρα με στόχο μια πιο «πράσινη» εφοδιαστική αλυσίδα;
Η πολιτεία οφείλει να δώσει κίνητρα για «πράσινες» αποθήκες με έμφαση στην τεχνολογία, την αυτοματοποίηση και την ρομποτική.
Ποιοι είναι οι στόχοι ώστε ο κλάδος να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις των δεικτών ESG προς όφελος περιβάλλοντος, κοινωνίας και ορθής διακυβέρνησης;
Η χωροθέτηση των επιχειρήσεων του κλάδου σε οργανωμένους υποδοχείς και Επιχειρηματικά Πάρκα, αντί της τυχαίας και άναρχης ανάπτυξης κτηριακών μεγαθηρίων στην άκρη του πουθενά (Ασπρόπυργος), απαντά θετικά στα θέματα που σχετίζονται με το «περιβάλλον και τα έμβια και μη έμβια φυσικά συστήματα» και συμβάλει σημαντικά στη συμμόρφωση των βασικών δεικτών (core metrics) C-E1, C-E2, C-E3 της οικογένειας «Ε», του διεθνώς τυποποιημένου συστήματος ESG.
Υπάρχουν καινοτομίες που συντελούν σε μια βιώσιμη ανάπτυξη στον κλάδο ή συγκεκριμένα προβλήματα που αποτελούν εμπόδιο στην επίτευξη των στόχων; Πληθωρισμός, κόστος ενέργειας – προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα αποτελούν τροχοπέδη;
Η εφοδιαστική αλυσίδα στην Ελλάδα ως αποτέλεσμα ενός μη ρυθμισμένου θεσμικά και ταυτόχρονα βίαιου άθλου γρήγορης ανάπτυξης που οφείλεται και σε κάποιους πρωταγωνιστές της με το χάρισμα-δαιμόνιο του Έλληνα, έχει ισχυρό έλλειμα κατανόησης, αποδοχής και χρήσης εργαλείων που προέρχονται από «τρίτες» επιστήμες (χωροταξία, πληροφορική κ.λπ.) που δεν αφορούν στον σκληρό πυρήνα της αλλά επηρεάζουν οριζόντια τις αποδόσεις και το μέλλον της. Αυτό είναι ένα σημαντικό έλλειμα «καινοτομικής» πρακτικής που έχουμε καταγράψει για τον κλάδο.
Kάτι άλλο χρήσιμο που θα θέλατε να επισημάνετε με στόχο ένα βιώσιμο μετασχηματισμό του κλάδου;
Έχουμε επινοήσει και περιγράψει ένα ολοκληρωμένο «Σύστημα Καταγραφής, Αξιολόγησης και Ανακύκλωσης Αποβλήτων» ή άλλως « SCAN UP» με τη χρήση του οποίου καταγράφονται, αξιολογούνται και στοχοθετούνται ετήσιοι περιβαλλοντικοί στόχοι. για μεγάλες εταιρείες και οργανισμούς. Πρόκειται για μια συγκεκριμένη, σημαντικής επιχειρηματικής αξίας, εφαρμογή με ή χωρίς υποχρεώσεις ανάδειξης και δημοσιοποίησης δεικτών ESG, την οποία συστήνουμε ανεπιφύλακτα ως εργαλείο συμβολής στο στόχο για ένα «πράσινο» μετασχηματισμό μιας εταιρείας logistics.